Konflikty w zespole a różnice kulturowe: co tak naprawdę iskrzy?

Znasz to uczucie, kiedy patrzysz na zespół i myślisz: “Coś tu nie gra, ale nie wiem co”? Atmosfera niby poprawna, nikt nie rzuca papierami, a jednak komunikacja się sypie, frustracja narasta, efektywność spada. Konflikty w zespole nie zawsze wybuchają z hukiem — czasem tlą się po cichu, pod powierzchnią, zatruwając codzienną współpracę.

Czasem przyczyną wcale nie są osobowości, lenistwo czy zła wola. Czasem to po prostu… różnice kulturowe, o których nikt w zespole nigdy nie porozmawiał. W tym miejscu opowie Ci, jak kultura (w sensie: styl komunikacji, podejście do hierarchii, stylu pracy, roli zespołu itd.) może prowokować konflikty w zespole. Ale przede wszystkim, co możesz z tym zrobić jako Lider.

Konflikty w zespole nie biorą się znikąd

Według badań Gallupa (2023), tylko 32% pracowników na świecie uważa, że ich zespół działa efektywnie i spójnie. Reszta? Mniej lub bardziej ukryty chaos, nieporozumienia, mikronapięcia. Nie muszą to być otwarte kłótnie. Czasem to niedopowiedziane oczekiwania, unikanie rozmów, wzajemne “obrażanie się” na sposób komunikacji.

I tu wchodzą na scenę różnice kulturowe. Bo wbrew pozorom, Twój zespół to nie tylko ludzie z różnych krajów, ale również z różnych “kultur pracy” — np. kolektywnych vs. indywidualnych, bezpośrednich vs. pośrednich, hierarchicznych vs. partnerskich.

Komunikacja: bezpośredniość vs. pośredniość

Zacznijmy od komunikacji.

W kulturach bezpośrednich (np. Niemcy, USA, Polska), liczy się jasność, konkret, “mów jak jest”. Feedback daje się otwarcie, decyzje podejmuje się szybko. Z kolei w kulturach pośrednich (np. Indie, Japonia, kraje arabskie), ważniejszy jest kontekst, relacja, ton wypowiedzi. Nie chodzi o to, by powiedzieć wszystko wprost, ale by nie naruszyć harmonii.

Efekt? Osoba z kultury bezpośredniej może uznać współpracownika z kultury pośredniej za “niekonkretnego” albo wręcz “nieszczerego”. Ten drugi z kolei może odebrać dosłowność jako brak taktu lub agresję. Konflikt gotowy — choć nikt nie miał złych intencji.

Indywidualizm vs. kolektywizm

W kulturach indywidualnych (np. USA, Australia, Skandynawia), ceni się samodzielność, inicjatywę i osobiste osiągnięcia. W kulturach kolektywnych (np. Japonia, Meksyk, Turcja), ważniejsza jest grupa, zespół, konsensus. Wyróżnianie się może być postrzegane jako zagrożenie dla harmonii.

Dlatego pochwała indywidualna może zadziałać odwrotnie niż zakładasz. Zamiast zmotywować, zawstydza lub ustawia osobę w opozycji do reszty grupy. Konflikt się nie pojawi od razu, ale narasta cicho.

Dystans do władzy i rola Lidera

Czy Lider to “pierwszy wśród równych” czy niekwestionowany autorytet? To zależy od kultury.

W kulturach o niskim dystansie do władzy (np. Dania, Holandia), oczekuje się partnerskiej relacji, konsultowania decyzji. W kulturach wysokiego dystansu (np. Rosja, Chiny), Lider ma podejmować decyzje i nie “tracić twarzy”.

Jeśli zespół składa się z osób z różnych modeli, to np. otwarta dyskusja może być odebrana jako chaos lub podważanie autorytetu. Z drugiej strony, zbyt formalne zarządzanie może być odczytane jako dystans i brak zaufania.

Konflikt stylów pracy: zadanie vs. relacje

Niektórzy wolą: “Zacznijmy od celu, ustalmy KPI, ruszamy!”. Inni – najpierw kawa, pogadajmy, poznajmy się, a dopiero potem planujmy.

Kultury zadaniowe (task-oriented) skupiają się na efektywności i wyniku. Kultury relacyjne (relationship-oriented) stawiają na budowanie zaufania. Jeśli nie zrozumiesz tej różnicy jako Lider, możesz mylnie odczytać intencje ludzi i prowokować konflikty w zespole.

Jak jako Lider możesz działać lepiej?

Zamiast zakładać, że “ktoś jest trudny”, załóż, że może działa zgodnie ze swoim stylem kulturowym. Oto kilka praktycznych kroków:

Zidentyfikuj style w zespole: możesz użyć modeli (np. Erin Meyer, Hofstede) lub po prostu porozmawiać.

Nazwij różnice: otwarcie, ale bez oceny. “Zauważyłem, że część z Nas lubi dyskusje, inni wolą najpierw przemyśleć. To OK, jak to połączyć?”

Stwórz reguły komunikacji: np. wszyscy mają czas na wypowiedź, dopuszczamy pytania, nie przerywamy.

Buduj mikro-zaufanie: drobne gesty, zainteresowanie, docenianie.

Nie oceniaj pochopnie: za emocjami i stylami mogą stać normy kulturowe, nie złe intencje.

Konflikty w zespole to czasem tylko błędne tłumaczenie intencji

W różnorodnym zespole nie chodzi o to, by wszyscy byli tacy sami. Chodzi o to, by rozumieć, skąd ktoś przychodzi z daną postawą czy stylem.

Jak pisał Fons Trompenaars: “Różnice nie muszą dzielić. One mogą budować – jeśli umiemy je czytać.”

Jeśli jesteś Liderem, masz wpływ na to, jak różnice kulturowe zadziałają w Twoim zespole: jak zapalnik konfliktu, czy jak źródło synergii.

Bo wiesz co? Najczęściej nie iskrzy “ktoś”. Iskrzy styl. A styl można zrozumieć. I na tym zrozumieniu budować zespół, który działa razem — nie mimo różnic, ale dzięki nim.

Szukasz narzędzi, które pomogą Ci rozpoznać style kulturowe w zespole i przekuć je w przewagę? Chcesz dowiedzieć się więcej na temat zarządzania różnorodnością lub konfliktami w zespole? O tym wszystkim uczę w Programie Rozwoju Managerskiego™. Zapraszam! :)