Cykl rozwoju zespołu – klucz do efektywnego zarządzania zespołem

W dynamicznie zmieniającym się środowisku biznesowym, efektywne zarządzanie zespołem staje się jednym z kluczowych czynników wpływających na sukces organizacji. Zespoły, które przechodzą przez proces kształtowania, normowania i doskonalenia swoich działań, muszą mierzyć się z wieloma wyzwaniami, a Manager odgrywa istotną rolę w tym procesie. Model cyklu rozwoju zespołu, zaproponowany przez psychologa Bruce’a Tuckmana, pomaga zrozumieć, przez jakie fazy przechodzi każda grupa i jak Manager powinien dostosować swój styl zarządzania, by zespół mógł osiągnąć pełną efektywność.

W tym miejscu poznasz szczegółowo etapy cyklu rozwoju zespołu i wyzwania jakie dla Managera niesie każda z tych faz. Na końcu przyjrzymy się także roli relacji i zaufania w zespole, wskazując badania i przykłady, które podkreślają ich znaczenie w kontekście zarządzania zespołem.

Cykl rozwoju zespołu według Tuckmana

Bruce Tuckman, amerykański psycholog, opublikował pracę, w której przedstawił cztery fazy, przez które według niego przechodzi każda grupa lub zespół w trakcie swojej ewolucji. Swoje badania Tuckman opierał na analizie procesów grupowych, a jego model stał się podstawą dla rozwoju teorii dotyczących pracy zespołowej i zarządzania zespołem. Koncepcje Tuckmana są powszechnie stosowane w biznesie, edukacji oraz w organizacjach non-profit jako narzędzie do lepszego zrozumienia dynamiki grupy i wspierania efektywnej współpracy i mają istotny wpływ na zarządzanie zespołem, zwłaszcza w kontekście budowania efektywnych zespołów projektowych oraz radzenia sobie z konfliktami i napięciami w zespołach.

Tuckman zaproponował model rozwoju zespołu, który składa się z czterech (później rozszerzonych do pięciu) faz: Formowanie (Forming), Docieranie się (Storming), Normowanie (Norming), Działanie (Performing) oraz opcjonalna faza Zakończenia (Adjourning). Każda z tych faz odzwierciedla różne etapy rozwoju zespołu, a Manager musi dostosować swój styl zarządzania w zależności od aktualnych potrzeb grupy.

Faza 1: Formowanie (Forming)

Pierwsza faza cyklu rozwoju zespołu, Formowanie, to moment, w którym zespół dopiero się kształtuje. Członkowie zespołu są jeszcze niepewni swoich ról, a relacje między nimi nie zostały jeszcze w pełni ukształtowane. Na tym etapie każdy stara się zrozumieć, jakie są jego zadania i jakie będą oczekiwania wobec niego. Zazwyczaj nie pojawiają się tu jeszcze konflikty, ponieważ członkowie zespołu starają się działać w sposób uprzejmy i zachowawczy.

Rola Managera w fazie formowania:

• W tej fazie Manager musi pełnić funkcję Lidera, który wprowadza zespół w projekt, wyznacza jasne cele oraz przedstawia zasady współpracy.
• Ważne jest, aby zarządzanie zespołem było na tym etapie dyrektywne – Manager powinien zapewnić jasne wytyczne oraz stworzyć strukturę, która pomoże zespołowi odnaleźć się w nowej sytuacji.
• Kluczowa jest komunikacja – Manager powinien regularnie informować o postępach, wyjaśniać zasady działania i motywować zespół do aktywnego udziału w procesie.

Faza 2: Docieranie się (Storming)

Faza Docierania się jest najtrudniejszym etapem w cyklu rozwoju zespołu. W miarę jak członkowie zespołu zaczynają lepiej rozumieć swoje role i zadania, mogą pojawić się konflikty. Często wynikają one z różnic w stylach pracy, sposobach komunikacji, a także z rozbieżności w podejściu do realizacji celów. W tej fazie mogą także pojawić się napięcia między członkami zespołu, ponieważ każdy stara się znaleźć swoje miejsce w grupie i zaznaczyć swoją pozycję.

Rola Managera w fazie docierania się:

• Manager powinien pełnić rolę mediatora i rozwiązywać konflikty, zanim eskalują one do poważniejszych problemów.
• Zarządzanie zespołem w tej fazie wymaga elastyczności – z jednej strony Manager musi być stanowczy, ale z drugiej, powinien wspierać otwartą komunikację i umożliwiać członkom zespołu wyrażanie swoich opinii.
• Warto inwestować czas w budowanie zaufania i wspólne wartości, aby złagodzić napięcia i skierować zespół na wspólne tory współpracy.

Faza 3: Normowanie (Norming)

Po fazie napięć i konfliktów zespół zaczyna wchodzić w fazę Normowania. Członkowie zespołu lepiej rozumieją swoje role, a współpraca staje się bardziej harmonijna. Pojawia się większa chęć współpracy i wzajemnego wsparcia, a konflikty, które występowały w fazie docierania się, zostają rozwiązane lub złagodzone. Normy grupowe zaczynają się ustalać, a członkowie zespołu akceptują swoje zadania i sposoby działania.

Rola Managera w fazie normowania:

• W tej fazie rola Managera zmienia się z Lidera dyrektywnego na bardziej wspierającego. Zespół staje się coraz bardziej samodzielny, ale Manager powinien nadal monitorować procesy i reagować, gdy jest to konieczne.
• Zarządzanie zespołem w tej fazie polega na wspieraniu samodzielności zespołu, ale także na budowaniu wzajemnego zaufania między jego członkami.
• Ważne jest, aby Manager zapewniał regularny feedback i wspierał członków zespołu w rozwijaniu swoich kompetencji, tworząc atmosferę sprzyjającą dalszemu rozwojowi.

Faza 4: Działanie (Performing)

Faza Działania to moment, w którym zespół osiąga pełną efektywność. Członkowie zespołu doskonale znają swoje zadania i realizują je w sposób płynny i bezproblemowy. Współpraca jest na wysokim poziomie, a zespół potrafi radzić sobie z wyzwaniami, podejmować decyzje i samodzielnie rozwiązywać ewentualne problemy. Faza ta charakteryzuje się wysokim poziomem efektywności oraz zaangażowania.

Rola Managera w fazie działania:

• Manager powinien w tej fazie przechodzić w rolę mentora, pozwalając zespołowi na samodzielność.
• Zarządzanie zespołem polega tutaj na delegowaniu zadań, monitorowaniu postępów oraz wspieraniu innowacyjności i kreatywności w działaniu zespołu.
• Kluczowym zadaniem Managera jest dbanie o motywację zespołu oraz tworzenie wyzwań, które będą sprzyjały dalszemu rozwojowi.

Faza 5: Zakończenie (Adjourning)

W niektórych przypadkach, gdy zespół kończy pracę nad projektem, pojawia się faza Zakończenia. Członkowie zespołu mogą się rozstać, jeśli projekt dobiega końca, lub zmierzać ku innym zadaniom. Faza ta może wiązać się z uczuciem straty lub smutku, ale jednocześnie jest to czas na podsumowanie pracy, wyciągnięcie wniosków oraz świętowanie sukcesów.

Rola Managera w fazie zakończenia:

• Manager powinien docenić wysiłek zespołu, zorganizować spotkanie podsumowujące, a także wyciągnąć wnioski na przyszłość.
• Ważne jest, aby zamknąć projekt w pozytywnej atmosferze, co może zbudować pozytywne wspomnienia i motywację do przyszłych działań.

Znaczenie relacji i zaufania w zarządzaniu zespołem

Przy każdym etapie cyklu rozwoju zespołu, kluczową rolę odgrywają relacje między członkami zespołu oraz zaufanie. Silne relacje interpersonalne i zaufanie sprawiają, że zespół działa sprawniej, szybciej adaptuje się do zmian i lepiej radzi sobie z wyzwaniami. Manager musi aktywnie budować atmosferę sprzyjającą otwartej komunikacji i współpracy, ponieważ brak zaufania może skutkować konfliktem, obniżoną efektywnością oraz demotywacją pracowników.

Badania przeprowadzone przez Google w ramach Projektu Arystoteles wykazały, że zespoły, w których poziom psychologicznego bezpieczeństwa był wysoki, osiągały znacznie lepsze wyniki. Członkowie tych zespołów czuli się bezpiecznie, wyrażając swoje opinie, nawet jeśli miałyby one być krytyczne wobec panujących zasad czy kierunków działania. Dobre relacje w zespole pozwalały na lepszą współpracę, szybsze rozwiązywanie problemów oraz innowacyjność.

Badania Instytutu Gallupa pokazują, że pracownicy, którzy mają bliskie relacje ze swoimi współpracownikami, są bardziej zaangażowani i zadowoleni z pracy, co przekłada się na wyższą produktywność (o około 21%) oraz mniejsze ryzyko wypalenia zawodowego. Zaufanie i dobre relacje w zespole tworzą atmosferę, w której ludzie czują się docenieni, a ich wkład w pracę jest zauważany.

Cykl rozwoju zespołu według Tuckmana to kluczowy model, który pomaga zrozumieć, jak ewoluuje zespół w trakcie pracy nad projektami. Każda faza – od formowania po działanie – wymaga innego podejścia ze strony Managera, który musi dostosować swój styl zarządzania, aby wspierać zespół w rozwoju i eliminować pojawiające się trudności. Jednocześnie, budowanie silnych relacji między członkami zespołu oraz zaufanie są fundamentami, które pozwalają zespołowi przejść przez te fazy w sposób bardziej efektywny i harmonijny.

Zarządzanie zespołem, które opiera się na wsparciu, otwartej komunikacji i zaufaniu, to klucz do sukcesu zarówno na poziomie indywidualnym, jak i zespołowym. Budowanie relacji międzyludzkich oraz dbanie o wzajemne zaufanie to elementy, które sprawiają, że zespół jest gotowy do stawiania czoła nawet największym wyzwaniom.

Jeśli w tym temacie chcesz dowiedzieć się więcej, zapraszam Cię do udziału w Programie Rozwoju Managerskiego. To szkolenie z zarządzania zespołem, w trakcie którego dowiesz się więcej na temat psychologicznych aspektów funkcjonowania zespołu, a także otrzymasz skuteczne narzędzia i sprawdzone scenariusze działań w najczęstszych sytuacjach trudnych, które spotykają każdego Lidera i Managera w pracy z zespołem.

Program Rozwoju Managerskiego uczy początkujących Liderów wyposażając ich w kompleksową wiedzę z obszaru zarządzania zespołem. Rozwija Liderów już zarządzających zespołem, podnosząc ich kompetencje przywódcze i dostarczając skutecznych metod działania, aby podnieść komfort pracy Lidera i wyniki zespołu. W Programie biorą udział także doświadczeni Managerowie, którzy chcą swoją wiedzę ugruntować i szukają sprawdzonych sposobów na skuteczne zarządzenie najczęstszymi wyzwaniami, które pojawiają się w pracy z zespołem.

Co da Ci udział w tym szkoleniu? Wiedzę, pewność siebie i skuteczność w działaniu, autorytet Lidera, wyniki zespołu i Twój komfort pracy. Zapraszam!