Syndrom oszusta czyli cichy sabotaż autorytetu Lidera

Syndrom oszusta, znany również jako impostor syndrome, to zjawisko psychologiczne, które dotyka osoby odnoszące sukcesy, mimo to odczuwające wewnętrzne przekonanie, że nie zasługują na swoje osiągnięcia. Paradoksalnie, im wyższe stanowisko i większa odpowiedzialność, tym większe prawdopodobieństwo, że dana osoba doświadcza tego syndromu. W przypadku Liderów może on być szczególnie groźny, ponieważ bezpośrednio wpływa na autorytet Lidera, skuteczność zarządzania oraz morale zespołu.

Co to jest syndrom oszusta?

Syndrom oszusta został po raz pierwszy opisany w 1978 roku przez Pauline Clance i Suzanne Imes. Dotyczy on ludzi, którzy mimo obiektywnych dowodów swojego sukcesu, wciąż czują się jak “oszuści”. Obawiają się, że zostaną zdemaskowani, a ich kompetencje zostaną zakwestionowane. U Lidera to zjawisko może objawiać się na wiele sposobów:

• perfekcjonizmem i nadmiernym mikrozarządzaniem,
• unikaniem delegowania,
• chronicznym przeciążeniem pracą,
• trudnościami w przyjmowaniu komplementów,
• zaniżaniem własnych sukcesów.

Jak syndrom oszusta niszczy autorytet Lidera?

Autorytet Lidera budowany jest na fundamencie kompetencji, spójności, pewności siebie oraz zdolności do inspirowania innych. Gdy Lider nie wierzy w swoje kompetencje, staje się mniej stanowczy, bardziej zależny od opinii innych, często wycofany. To z kolei powoduje:

• utratę zaufania zespołu,
• brak spójności w decyzjach,
• niską odporność na kryzys,
• spadek efektywności organizacyjnej.

Zespół szybko wyczuwa emocjonalny stan swojego przełożonego. Jeśli Lider emanuje niepewnością, wpływa to bezpośrednio na morale i zaangażowanie pracowników.

Dlaczego Liderzy są podatni na syndrom oszusta?

Badania przeprowadzone przez International Journal of Behavioral Science pokazują, że aż 70% ludzi przynajmniej raz w życiu doświadcza syndromu oszusta. W przypadku Liderów liczby te mogą być jeszcze wyższe ze względu na:

• presję sukcesu i odpowiedzialność za innych,
• samotność decyzyjną,
• konieczność nieustannego uczenia się i rozwoju,
• porównywanie się do innych Liderów.

Ponadto, w erze mediów społecznościowych, gdzie sukces jest często przesadnie eksponowany, porównywanie się do nierealistycznych standardów staje się normą.

Jak rozpoznać syndrom oszusta u siebie?

Oto kilka pytań diagnostycznych, które pomogą Liderowi ocenić, czy dotyka go syndrom oszusta:

• Czy często masz wrażenie, że udało ci się tylko dzięki szczęściu?
• Czy boisz się, że inni odkryją, że nie jesteś tak kompetentny, jak się wydajesz?
• Czy minimalizujesz swoje sukcesy?
• Czy boisz się prosić o pomoc, żeby nie wyjść na niekompetentnego?
• Czy masz problem z przyjmowaniem pochwał?

Jeśli odpowiedzi są twierdzące, warto przyjrzeć się głębiej swojemu myśleniu.

Narzędzia i strategie walki z syndromem oszusta

1. Dziennik sukcesów

Codzienne zapisywanie swoich osiągnięć, nawet drobnych, pomaga utrwalić pozytywny obraz siebie. Po kilku tygodniach Lider ma namacalny dowód swojej skuteczności.

2. Mentoring i superwizja

Rozmowa z bardziej doświadczonymi Liderami może być ogromnym wsparciem. Działa nie tylko edukacyjnie, ale także emocjonalnie.

3. Techniki poznawczo-behawioralne (CBT)

CBT pomaga zidentyfikować i przeformułować myśli automatyczne. Przykład: “Nie zasługuję na to stanowisko” vs “Zostałem tu zatrudniony, bo mam kompetencje”.

4. Praca z coachem lub psychoterapeutą

Długofalowa praca rozwojowa nad poczuciem własnej wartości i tożsamości Lidera.

5. Refleksja strategiczna

Regularne planowanie i podsumowywanie kluczowych decyzji, wraz z analizą ich efektów, pozwala Liderowi ugruntować przekonanie o swoim wpływie i kompetencjach.

Jak budować autorytet Lidera pomimo wewnętrznych wątpliwości?

Warto zrozumieć, że autorytet Lidera nie polega na braku wątpliwości, lecz na umiejętności ich zarządzania. Lider, który autentycznie mówi o swoich trudnościach, buduje zaufanie i autentyczną relację z zespołem. Oto kilka praktyk wspierających budowanie autorytetu:

• Transparentność emocjonalna – dzielenie się swoimi przemyśleniami, bez dramatyzowania.
• Docenianie i celebrowanie sukcesów zespołu – świadczy o wysokiej samoświadomości.
• Ciągła edukacja i feedback 360 stopni – pokazuje, że Lider nie tylko wymaga, ale też się rozwija.

Syndrom oszusta to nie wyrok

To sygnał, że warto przyjrzeć się swojemu wewnętrznemu dialogowi, przekonaniom i sposobom zarządzania. Dla Lidera, który pragnie wzmacniać autorytet Lidera, zmierzenie się z tym zjawiskiem może być jednym z najważniejszych kroków w rozwoju osobistym i zawodowym. Im szybciej Lider zaadresuje ten “wewnętrzny sabotaż”, tym trwalszy i bardziej autentyczny stanie się jego autorytet.

Bo prawdziwy autorytet Lidera nie wynika z nieomylności, lecz z odwagi do konfrontacji z własną niedoskonałością i gotowości do ciągłego rozwoju. Jeśli chcesz dowiedzieć się na ten temat więcej, uczę o tym w Programie Rozwoju Managerskiego™ – kompleksowym szkoleniu z zarządzania zespołem.